Best logisch toch. Zonder stem geen geluid en dus geen gezang. Super belangrijk dus om goed voor je stem te zorgen. En om ergens goed voor te kunnen zorgen is het best handig om te snappen hoe iets werkt en hoe je het moet behandelen. Daarom deze keer uitleg over je stem!
Waar zit je stem en hoe werkt het?
Wanneer je praat of zingt produceer je geluid. Maar waar doe je dat eigenlijk mee? Dat weet je wel toch? Of misschien toch niet precies? Het zit zo:
Je stem (geluid) ontstaat door het trillen van je stembanden. Die stembanden zitten in je strottenhoofd. Voel maar eens aan de voorkant van je keel. Voel je daar een uitstulping? Bij mannen zie je deze meestal ook duidelijk, de zgn adamsappel. En nee, dat is dus niet het stukje appel dat in Adams keel is blijven steken, maar het strottenhoofd!
In dat strottenhoofd zitten je stembanden. Je hebt er twee. Die stembanden kun je vergelijken met elastiekjes. Als eraan getrokken wordt dan worden ze
langer en dunner en wanneer ze ontspannen. dan worden ze weer korter en dikker.
Je stembanden staan los van elkaar als je gewoon ademt en geen geluid maakt. Zodra je geluid gaat maken raken de stembanden elkaar aan (sluiten) en beginnen te trillen. Door dat trillen, trilt de lucht die uit je mond komt en hoor je geluid.
Hoe groot zijn ze eigenlijk?
Weet jij hoe groot (of klein) je stembanden zijn? Bij vrouwen tussen de 12 en 17 mm, bij mannen tussen de 17 en 24 mm. Echt klein dus. En dan kunnen ze toch een herrie maken! Best knap toch.
Omdat mannen grotere stembanden hebben is hun stem lager. De stembanden kunnen namelijk minder snel trillen daardoor. En de snelheid van het trillen bepaald mede hoe hoog (en hoe laag) je kunt zingen.
Er valt natuurlijk nog veel meer te vertellen over je stem, maar nu heb je vast een beter beeld over hoe het eruit ziet en werkt.
Op YouTube kun je mooie filmpjes vinden waar je kunt zien hoe de stembanden bewegen. Een voorbeeld hiervan zie je hieronder. (Met dank aan Guido van den Broek.)
Als je praat trillen je stembanden tussen de 110 en 190 keer per seconde. Bij de hoge C (Vrouwen) 1047 keer per seconde!
Als de lucht de stembanden in trilling heeft gebracht en er geluid gevormd wordt ben je nog niet klaar. Je kunt met die trillende lucht verschillende dingen doen waardoor je geluid anders gaat klinken. Je kunt het zo zien: in je strottenhoofd wordt het geluid gemaakt, maar hoe het uiteindelijk klinkt wordt bepaald door de stand van je spraakkanaal.
Je spraakkanaal en andere invloeden
Hoe je spraakkanaal eruit ziet, wordt bepaald door je genen. Sommige mensen worden geboren met een groot spraakkanaal, anderen met een kleine. Net als je blauwe, groene of bruine ogen kunt hebben.
Hoe de vorm van je spraakkanaal is, bepaalt voor een groot deel de klank die er uit je mond komt. Gelukkig kun je zelf die vorm ook beïnvloeden. Daardoor kun je dus anders gaan klinken.
Denk bijvoorbeeld aan Edwin Evers die heel goed de broertjes De Boer kan imiteren plus nog vele andere bekende Nederlanders. Dit doet hij door zijn spraakkanaal zo aan te passen dat hij heel anders klinkt.
Naast je genen en je spraakkanaal heeft ook je omgeving invloed op hoe jij klinkt.
Hoe ben je opgegroeid? Mocht je jezelf laten horen? Lekker herrie maken? Of moest je stil zijn? Zachtjes praten, niet teveel opvallen?
Ook je karakter bepaalt mede op hoe je stem klinkt. Ben je een bescheiden mens? Grote kans dat je stem ook rustig en bescheiden is. Meer een herrieschopper? Dan is je stem waarschijnlijk ook duidelijk aanwezig.
Basisstem
Al met al zijn er dus best veel invloeden op je stem en hoe je uiteindelijk klinkt. Je zou kunnen zeggen dat al die factoren samen zorgen voor een basisstem. Maar dat is niet het einde!
Want met die basisstem kun je gaan spelen. Tenminste, als je dat wilt. Ben je helemaal tevreden met hoe je klinkt? Niets meer aan doen!
Wil je wel experimenteren? Ben je niet zo blij met je stem zoals ie nu klinkt? Kom dan eens langs voor een zangles. Gaan we samen op zoek naar het geluid waar jij blij van wordt!
Zo, dus nu weet je in grote lijnen hoe je stem werkt en hoe jouw klank is ontstaan en dat je deze nog kunt beïnvloeden.
Nu is het nog zaak om je stem gezond te houden, zodat je er nog jaren mee kunt doen. Daarom tot slot een aantal tips om je daarbij te helpen.
Wat is een gezonde stem?
Je hebt een gezonde stem als je stembanden gezond zijn en vrij hun werk kunnen doen. Dus als ze kunnen rekken en trillen zonder beperkingen. Gezonde stembanden zijn goed doorbloed, voldoende vochtig en hebben geen uitstulpingen of knobbeltjes.
8 tips om je stem gezond te houden
1. Zorg goed voor jezelf en je lijf! Je kent het wel, gezond eten, voldoende beweging en voldoende slaap. Belangrijk voor je hele lijf, dus ook zeker voor je stem!
2. Gebruik goede zangtechniek als je echt aan de slag wilt met zingen. Zing je zo maar af en toe een keer bij een verjaardag ofzo, dan zal het wel meevallen. Maar wanneer je veel zingt dan is het belangrijk om dit op de juiste manier aan te leren. Je wilt tenslotte niet eindigen met knobbels op je stembanden of een altijd hese stem.
3. Ook wanneer je veel moeten praten, bijvoorbeeld omdat je voor de klas staat of veel speeches geeft, is het belangrijk om dit op de juiste manier te doen. Heb je last van je stem, ga dan eens langs bij een logopedist(e). Die kan je goede tips geven over een beter stemgebruik. Maar ook zanglessen kunnen je verder helpen, ook als je niet echt van het zingen bent.
4. Vermijd veel koffie, zwarte thee en alcohol. Door deze dranken droog je namelijk uit, dus ook het slijmvlies van je stembanden heeft daaronder te lijden. Hierdoor kan het zijn dat je sneller hees wordt.
5. Drink voldoende water. Hierdoor houd je het vochtgehalte in je lijf en dus ook in je stembanden op peil. Je stem zal je er dankbaar voor zijn!
6. Heb je last van opkomend maagzuur? Dit kan je stembanden aantasten. Niet fijn. Bezoek je huisarts of iemand die hierin gespecialiseerd is en je kan helpen om deze klachten onder controle te krijgen.
7. Vermijd rook! Dus zelf niet roken en ook niet teveel in rokerige ruimtes rondhangen. De rook droogt namelijk de slijmvliezen van je stembanden uit. Dit geeft irritatie en op den duur beschadigingen.
8. Ben je aan het zingen en krijg je last van je stem daardoor? Blijf dan niet doorgaan in de hoop dat het vanzelf minder wordt. Dat gebeurt namelijk niet. Je zult op zoek moeten naar de oorzaak van je klachten. Ga daarvoor op zoek naar een zangdocent die goed naar je luistert en je een goede zangtechniek kan aanleren.